Oudejaarsdag

Zondagmiddag 30 december

Daar had ik vanmorgen niet mee af moeten sluiten, dat hij niet veel regende en als het dat deed dat het dat 's nachts was 🙄 De hele middag heeft het bijna geregend en af en toe wat onweer erbij (filmpje)......... Het is natuurlijk nog steeds een heerlijke temperatuur, maar na anderhalf uur mag het ophouden met regenen van mij en 's nachts weer verder gaan....... Voor het avondeten had Epa heerlijke Soto Ayam (Indische kippensoep) gemaakt en als toetje twee plakjes spekkoek met een heel klein beetje ijs (omdat wij echt niet meer opkonden 😂. Epa is geloof ik wel een soort van verbaast dat we niet elke dag drie gangen hoeven, nou dat past echt níet hoor lieve Epa ☺️. Daarna met Epa de dag van morgen doorgesproken eten/hapjes, we besluiten om gewoon met nasi goreng te ontbijten, een salade als lunch en dan geen diner, maar allemaal hapjes als oudejaarsavond eten. Wij gaan oliebollen en ananas flappen maken en Epa zorgt voor allerlei Indische lekkernijen en Tjendol. Tjendol is een verfrissende ijskoude drank van suiker en kokos uit Indonesie. De kleine sliertjes die erin zitten worden oorspronkelijk gemaakt van hungkweemeel, maar kan ook van maizena. Het totaal is de mix van tjendol (de groene sliertjes) met kokosmelk en Javaanse suiker en soms geschaafd ijs. Nog heerlijk buiten gezeten en genoten van alle geluiden om ons heen, met af en toe een ieeeeeee van mij als ik weer besprongen wordt door iets en op dat moment nog niet weet wat 🙈😂. Vaak is het een flinke sprinkhaan of iets dergelijks.......

Maandag 31 december Oudejaarsdag is het vandaag...... Toch best gek dat de dagen hier voorbij gaan, zonder dat je echt het gevoel hebt dat het die dag is. Maar vanavond gaan we lekker smikkelend met Hollandse en Indische lekkernijen het oudejaar uit en als het even kan vanuit het zwembad het dal over kijken naar het vuurwerk....... Na het ontbijt worden we opgehaald door Made voor een wandeling rondom het dorpje Tumbu waar we zitten. Bij de volgende villa komt de gids die ons een en ander gaat vertellen erbij, want Made kent geen Engels...... De gids zelf heet ook Made, dus roepen we er één, dan krijgen we er twee.........😂 We krijgen een flinke bamboe wandelstok in onze handen, die zullen we nog wel nodig hebben zegt Made, uhm okee...........🤔. Made legt uit dat er van vroeger de meeste gezinnen op Bali vier kinderen hadden De (eerste) namen liggen al vast, de 1e Wayan, de 2e Made, de 3e Nyoman en de 4de Ketut, ongeacht jongen of meisje. Alleen bij mannen komt er "I" voor en bij vrouwen "Ni". Maar laten we terugkeren naar Wayan. De naam Wayan betekent "de meest volwassene" en is gereserveerd voor de eerstgeborene. De tweede heet Made en is afgeleid van het woord Madia, "in het midden". De derde geboren wordt Nyoman, afkomstig van het Balinese woord Uman, "de rest". Het vierde kind heeft de naam Ketut. Ketut is afgeleid van het oude woord Kitut - de kleinste banaan van een tros. Gezien als een bonus en geliefd om zijn zoete smaak is een Ketut de liefste en meest geliefde van een Balinese familie. Voor zeer vruchtbare koppels krijgt de vijfde weer de naam van de eerste enz........... Maar deze naam hoeft niet de roepnaam te zijn, hiervoor worden allerlei alternatieve voorvoegsels gebruikt, Putu, Kompiang, Gede........ Tegenwoordig stimuleert de overheid om maar twee kinderen te nemen, maar de bevolking wil dat liever niet omdat ander de laatste twee namen uit zouden sterven. 

We beginnen te wandelen en komen bij een kleine tempel, een familie tempel. Made legt uit dat er drie tempels zijn, de hoofdtempels (voor iedereen toegankelijk), de dorpstempels (voor de inwoners van dat dorp en omgeving) en de familietempels (voor de eigen familie). De Balinezen leven van de ceremonies, maar daarover had ik jullie al eerder verteld. Niet veel later komen we langs een wat kaal uitziend stuk grond met daarop twee open gebouwen. Made verteld dat dit de begraafplaats van het dorp is. Hier worden overledenen begraven die nog niet gecremeerd kunnen worden, meestal is dat omdat de familie nog niet het geld voor die ceremonie bij elkaar heeft. Tot die tijd ligt de overledene dan op deze begraafplaats, dit is verder zonder stenen en het is helemaal overwoekerd met planten. We hebben hier geen foto's gemaakt....... Al snel, heel snel is het zweet flink bij ons los en glimmen we alsof we zo uit het zwembad zijn gestapt. De muggen zijn hier in de bosjes en struiken flink aanwezig en ze vinden Hollands bloed wel lekker zo te voelen, diverse bulten voel ik opkomen 😬.

We lopen verder en onderweg verteld Made over alle vruchten die we aan de bomen en struiken zien en de vele planten, we zien ananas, mango, een klein appelig besje, papaya, alang alang gras (waar ze hier de rieten daken van maken), djagung (mais), dragon fruit en ik vergeet vast nog wel wat. We zien een tuin met stammen en daarop autobanden en in die autobanden (of misschien moet ik zeggen "uit die autobanden" groeiden cactussen. Het bleken de cactussen te zijn waar het dragonfruit aan groeit, een prachtige roze grillige vrucht. We lopen afwisselend over betonnen paadjes, zanderige paadjes, modderige paadjes, groen bemoste nogal heel gladde paadjes, vrij stijle trap paadjes en hele smalle dicht begroeide paadjes. Af en toen zie ik dingen die ik liever niet had gezien, beseffende dat ik daar in mijn korte broek en T-shirtje loop🙊. Maar volgens mij gaat het allemaal wel goed en ik voel geen dingen kriebelen op plekken waar ik het liever niet had........ Af en toe is het echt spekglad, maar gelukkig is Rob dichtbij om mij een helpende hand te bieden. Al redelijk snel komen via een klein weggetje bij een huis met een poort. Dit is het huis van de priester verteld Made en we mogen naar binnen om te kijken. Diverse gebouwen en er wordt uitgelegd dat elk gebouw voor een windrichting staat en bij die windrichtingen horen o.a de ouderen, de jongeren, de keuken en een voor het opbaren van overledenen (en als die er niet zijn, dan mag er ook geslapen worden). Achterop het terrein zien we dat er gebouwd wordt, aan een nieuwe tempel zegt Made, omdat de huidige flink is beschadigd bi de aardbeving afgelopen jaar. Dan zien we ook de priester aan komen lopen, die geeft ons een hand en nodigd ons uit met hem op de foto te gaan, bijzonder. Later besefte ik me dat ik mijn pet nog op had, niet heel netjes, maar had het echt níet door op dat moment 😔. Onder een overkapping zien we twee vrouwen bezig versieringen te maken voor ceremonieën. Ontzettend mooi en knap hoe ze dat van gras/riet en bloemen maken. Ik geloof dat ze het maar gek vonden dat we alles op de foto zetten 🤗. De keuken was een heel oud gebouwtje met een nog oudere keuken.......... In stenen potten werd er op houtvuur gekookt, achterin stonden ook een paar metalen pannen en heet, bloedheet was het er in de kleine lage ruimte. 

Weer verder, het bos in, met af en toe een doorkijkje over het dal en over de stad Amlapura en het dorpje Tumbu. Na ongeveer een uur stoppen we even voor een pauze en krijgen we Balinese cake (kleefrijst, gevuld met banaan of palm suiker en gestoomd in bananenblad) en een flesje water, het water had ik zo ongeveer in een slok op 🙄. Steeds als je denkt, nu zijn we echt in de Bush, duikt er weer een huisje op en ja hoor, ook kindjes. Gelukkig had ik voor vertrek nog even een hand armbandjes in mijn zak gedaan en hadden we weer wat happy snoetjes. Later nog een keer drie kids, maar daar had ik iets meer overredingskracht kracht bij nodig om het te komen halen, maar ze kwamen wel 🤗. We lopen een klein modderig paadje in en ineens een ontzettende stinklucht, varkens!! dat moet haast wel en ja hoor, in twee betonnen hokjes zitten twee kleine varkens, niet bepaald scharrelvarkens gezien de ieniemienie ruimte, maar ze krijgen wel goed te eten zegt Made, want dieren is rijkdom. Nou okee, maar blijft geen fraai gezicht. De kippen en hanen scharrelen wel heerlijk vrij rond en de sapi's (koeien) staan keurig onder een afdakje uit de zon te eten en volgen ons met hun vriendelijke ogen........ Een steil trappetje, beton met een mooie groene (glibberige) moslaag, Rob helpt me en ik stap voorzichtig zijwaarts stap voor stap naar beneden. En weer door, via een bananen plantage met grote en kleine bananen bomen. Er blijken heel veel soorten bananen te zijn, voor eten, voor offeren, voor bakken. De lekkerste die wij tot nu toe gehad hebben is "pisang susu" (susu betekend melk en als ik het goed heb begrepen, dan noemen ze ze zo omdat moedermelk ook zoet is). We moeten rechtsaf, net voor een enorme bamboestruik, alhoewel struik hier een understatement is, want het is enorm groot. Bambu wordt voor heel veel dingen gebruikt, meugpbels, bedden, offerbakjes, penjor, daken, stellingen, huizen, etc. Na een flink aantal muggenbeten en veel valen, staan we na zo'n twee uur weer bij het beginpunt. De beide Made's gaan naar rechts en wij lopen naar links, nog een paar honderd meter naar onze villa. Daar gelijk het zwembad ingedoken, heerlijk, wat een verkoeling. Even lekker liggen dobberen en na een half uurtje kwam Epa terug van de markt met de ingrediënten voor vanavond. Ze gaat vanmiddag niet tussentijds naar huis, maar blijft tot een uur of vijf en gaat dan naar huis, wij wilden graag dat ze vanavond bij haar kinderen kon zijn. Ze verteld dat haar man moet werken, hij is politie agent en haar tweeling van 13 treedt vanavond op met Balinese dans. Dan heeft ze ook nog twee jongere jongens, een flink gezin dus om te onderhouden en daar werken ze heel hard voor. Als Epa bij ons bij de villa vandaan rijdt om 20:30 uur, dan gaat ze in Amlapura langs de bakkerij en haalt daar 300 kleine broodjes op en neemt die mee op haar scooter naar huis. Dan is ze even met haar gezin en gaat niet laat naar bed, want om 04:00 uur staat Epa met die broodjes op de locale markt om ze daar te verkopen (en bijna iedere dag is ze ze allemaal kwijt). Om zes uur gaat ze even naar huis, om te douchen en voor een uurtje rust en daarna rijdt ze om 07:15 naar de villa om voor ons te zorgen, tot een uur of twee, dan gaat ze weer 45 minuten op de scooter naar huis, om dan te uurtjes bij haar gezin te zijn en om 17:15 stapt ze weer op de scooter om naar de villa te komen en voor ons te koken en zo herhaalt zich dit iedere dag. Als er geen gasten in de villa zijn, heeft ze het wat rustiger........ respect hoor🌺. Vanmiddag hebben we gekookt, Rob heeft oliebollen gebakken en ananas flappen en ik heb met Epa "bola bola ketan" gemaakt, balletjes van zwarte kleefrijst gevuld met kokos en pindakruim buitenom. Daarna heeft Epa een prachtige schaal opgemaakt met Indische lekkernijen (klepon, spekkoek, lemper, dadar gulung, klepon) en Tjendol. Nou, daar hebben we wel genoeg aan, 😂😂. Uiteindelijk ging ze dus niet om 17:00 uur, maar om 19:00 uur weg. Haar dochters belden al waar ze was, want die moeten zo optreden........... Wij hopen dat het vanavond droog blijft (want vanmiddag regende het weer een paar uur) en dat we straks misschien vanuit het zwembad naar het vuurwerk in het dal kunnen kijken........... Ik had zelf een wensenlijst meegenomen, maar die mogen we hier niet afsteken, vanwege brandgevaar van de daken van de villa's hier. Wij wensen jullie een hele mooie jaarwisseling en een mooi begin van 2019, van hopelijk een prachtig jaar. LiefZzzz Rob en Aletta